(“milliyetçi çizgideki siyasetçilerin parti değiştirme ya da dışlanma süreçleri”) Bütün sosyal ve siyasal göstergelerin Türk milliyetçil...
(“milliyetçi çizgideki siyasetçilerin parti değiştirme
ya da dışlanma süreçleri”)
Bütün sosyal ve siyasal göstergelerin Türk milliyetçiliğinin
sosyolojik esaslı bir gelişme ve yükselme tirendi içine girdiğini gösterirken,
sihirli bir el devreye girmişçesine, istifalar, ayrılmalar, ihraçlarla
kamuoyunda şok etkisi yaratan gelişmeler oluştu. Bu konunun ele alınıp
gerekçelerinin irdelenmesi, gerekmektedir.
Dünyanın bu günkü toplu durumu, Türk milliyetçiliğinin
en olgun ve en güçlü durumda olması gerekirken, bölünme ve dağılma süreci
anlaşılmalıdır.
Son 5–7 yılda Türk milliyetçiliği siyaset sahnesinde dağılma,
yeniden yapılanma ve parti içi tasfiye/ihraç dinamikleri gösterdi. Bazı
milliyetçi siyasetçiler parti içi çatışma veya skandallar nedeniyle
ayrıldı/ihraç edildi; bazıları yeni partiler kurdu; aynı zamanda
ittifak/koalisyon politikaları (özellikle AKP–MHP hattı) bu süreçleri
şekillendirdi. Anadolu
Ajansı, euronews
İyi Partiden istifa ve zafer partisinin kuruluşu, 2021
sonrası; Ümit Özdağ, İYİ Parti’den 4 Mart 2021'de istifa etti; sonrasında Zafer
Partisi’ni kurdu ve milliyetçi alanı yeni bir partiyle parçaladı. Bu,
milliyetçi hareket içindeki “parti değiştirme / yeni parti kurma” tipik
örneğidir. Anadolu
Ajansı
MHP içinde disiplin dalgaları; MHP yönetiminin
talebiyle veya disiplin süreçleri sonucunda bazı milletvekilleri görevlerinden
ayrıldı; Kasım 2024’te üç MHP’li milletvekilinin istifasının raporlanması bu
tür merkezî disiplin uygulamasının yakın örneğidir. Bu, lider-merkezli
partilerde “iç tasfiye” pratiklerinin görüldüğünü gösterir. euronews
İYİ Parti içi olayları, Lütfi Türkkan örneği,2021; Lütfü
Türkkan gibi isimler, kamuoyuna yansıyan skandallar sonrası grup
başkanvekilliği görevinden istifa etti veya disiplin baskısı yaşadı; bu tür
bireysel skandallar parti içinde “çıkış/uzlaşma” baskısı yaratır. Medyascope
Yargı/ceza ve siyasetten dışlanma 024-22025
örneği; Milliyetçi liderlerin kimi
hukuki süreçlerle karşılaştığı ve bunun siyasi etkileri olduğu görüldü; örneğin
Ümit Özdağ’ın son dönemdeki (2025) yargı süreçleri ve tutukluluk/serbest
bırakılma haberleri, bir siyasetçinin “legal” zeminde maruz kaldığı baskının
siyaseten de etkili olduğunu gösterir. (Not: yargı süreçleri hem cezai hem
siyasi sonuçlar doğurabilir.) Reuters
Genel eğilim “bölünme” ve ideolojik çeşitlenme; Analizler,
milliyetçiliğin tek bir parti/kanal etrafında toplanmadığını; MHP, İYİ Parti,
Zafer gibi farklı odakların ve sivil-kamusal aktörlerin oluştuğunu, bunun da
“tasfiye” yerine çeşitlenme ve yeniden konumlanma anlamına geldiğini
vurguluyor. tr.boell.org
Nedenler
(neden parti değiştirme/ihraç/tasfiye iddiaları oluyor?)
Liderlik ve disiplin: Milliyetçi partilerde güçlü merkezî
liderlik (ör. MHP’de Genel Merkez) parti disiplinini zorlayınca muhalif/savruk
isimler ya dışlanıyor ya da ayrılıyor. euronews
İdeolojik ayrışma ve strateji farkları: “Milli merkez” vs. “ulusalcı-sert
milliyetçilik” gibi çizgiler, parti içi gerilime yol açıyor (Özdağ’ın İYİ Parti
eleştirileri buna örnek). Anadolu
Ajansı
İttifak ve pragmatizm: Cumhur İttifakı ya da başka
koalisyon politikaları, bazı milliyetçilerin partisel tercihlerinde çatışma
yaratıyor (ittifak içine girme/eleştirme dinamikleri). tr.boell.org
Skandallar / kamuoyu baskısı: Bireysel skandallar (kamuoyuna
yansıyan davranışlar) partinin itibarını zedeleyince hızlı disiplin adımları
atılabiliyor (ör. Lütfü Türkkan). Medyascope
Hukuki süreçler / yargı: Siyasetin kriminalize olması veya
yargı süreçleri, bazı aktörlerin etkisini azaltabiliyor ya da onların siyaset
dışına itilmesine neden olabiliyor. Reuter
Sonuçlar ve
etkileri:
Fragmentasyon: Milliyetçi oy tabanı farklı partilere, yeni
oluşumlara bölündü (Zafer Partisi gibi yeni aktörlerin ortaya çıkması). Bu, tek
bir milliyetçi hattın siyasi ağırlığını düşürebilir ama toplam milliyetçi payda
değişmeyebilir. İndependent
Türkçe
Sertleşme veya ılımlama eğilimleri: Bazı ayrışmalar milliyetçi söylemin
radikalleşmesine; bazıları ise “merkezileşme” (ılımlı milliyetçilik / milli
merkez) yönünde oldu. tr.boell.org
Parti içi temizleme mekanizmaları güçlendi: Liderlerin disiplin araçları, parti
içi muhalefeti sınırlandırma/yeniden tasarlama amaçlı kullanılıyor. euronews
“Milliyetçilerin siyasetten tasfiye edildiği” ifadesi aşırı
keskin, ortada sistematik, tek bir merkezden yürütülen kapsamlı bir tasfiye
görünmüyor. Bunun yerine parçalanma, yeniden yapılanma, disiplin
uygulamaları ve yeni parti kurma/parti değiştirme süreçleri var. Somut
örnekler (Ümit Özdağ — İYİ Parti ayrılığı ve Zafer Partisi; MHP’de
disiplin/istifa dalgaları; İYİ Parti’de skandal sonrası görevden ayrılmalar)
bunu destekliyor. Anadolu
Ajansı, euronews
NESİM YALVARICI
Kaynakça:
Ümit Özdağ’ın İYİ Parti’den istifası (AA, 4 Mar 2021).
Anadolu
Ajansı
Ümit Özdağ’ın 2025 yargı/tutukluluk ve 2023 seçim
performansı (Reuters, Jun 17, 2025). Reuters
MHP’de genel merkezin isteği üzerine 3 milletvekilinin
istifası (Euronews, Nov 20, 2024). euronews
İYİ Parti — Lütfü Türkkan’ın görevden ayrılması ve
tartışmalar (Medyascope / Euronews, 2021). Medyascope+1
Analiz: “Türkiye’de milliyetçilik yükseliyor mu?”
(Heinrich-Böll-Stiftung Türkiye, 2024) — ideolojik çeşitlenme ve ittifak
etkileri üzerine. tr.boell.org
YORUMLAR