Meseleyi kısaca özetlersek, Mecliste bir Araştırma Komisyonu kuruldu ve çalışmalar yürütüldü; ancak komisyonun nihai raporunun kamuoyu...
Meseleyi kısaca özetlersek, Mecliste bir Araştırma Komisyonu
kuruldu ve çalışmalar yürütüldü; ancak komisyonun nihai raporunun kamuoyuna
eksiksiz, bağlayıcı ve “tam metin” olarak sunulmadığı, rapor statüsünün ve
yayımlanmasının tartışmalı olduğu; muhalefet ve bağımsız gözlemcilerce
“eksik/şeffaf olmayan” bir süreç olduğu iddia ediliyor. Buna karşılık yargı
süreçleri hâlen devam ediyor ve son yıllarda yeni soruşturmalar/operasyonlar
sürüyor. (AP News, TBMM, Anadolu Ajansı)
Durumu anlayabilmek için konuyu açmalıyız. TBMM; “FETÖ’nün 15 Temmuz 2016 darbe
girişimi ve faaliyetlerinin araştırılması” için bir Meclis Araştırma
Komisyonu kurdu; komisyonun tutanakları, yapılan oturumlar ve dinlemeler TBMM
kayıtlarında mevcut. (TBMM kayıtları)
Komisyon çalışmalarını tamamladı; ancak TBMM
Başkanlığı ve resmi kanallar üzerinden “tam, hukuken bağlayıcı ve kamuya
açık bir Meclis Araştırma Komisyonu raporu” yayımlandığı yönünde TBMM
tarafından yapılan açıklamalar ile komisyon başkanı/idarecilerin iddiaları
arasında çelişkiler oldu. (TBMM Başkanlığı açıklaması ve farklı haber kaynakları
bu tartışmayı aktarıyor). Anadolu Ajansı)
Neden “tam aydınlatılmadı” denilmesinin gerekçeleri; Raporun
tam metninin kamusal erişime açık olmadığını/eksik yayınlandığını iddia eden
haber ve analizler var; bazı gazeteler ve araştırmacılar raporun “resmi
olarak yayımlanmadığını” veya TBMM sayfalarında ‘hukuksal/işlem dışı’ notuyla
durduğunu yazdı. Bu durum “şeffaflık eksikliği” algısı oluşturdu.
Muhalefet şerhleri ve itirazlar; Komisyon çalışmalarına muhalefet
temsilcileri itiraz etti; muhalefet, komisyonun bazı kesimleri
dinlemeyebileceğini, siyasi ayak/ilişkiler konusunda yetersiz kaldığını öne
sürdü. (Medya özetleri ve muhalefet açıklamaları mevcut.)
Gizlilik / Milli güvenlik iddiası: Bazı bilgilerin
istihbarat/gizlilik nedeniyle açıklanmadığı, bu yüzden komisyonun tam olarak
tüm kanıtlara ulaşamamış olabileceği öne sürülüyor. (Bu, resmi kurumsal
kısıtlardan kaynaklanabilir.) (TBMM)
Bağımsız ve dış gözlemciler ne diyor? Bağımsız
araştırma kuruluşları ve bazı uluslararası gözlemciler ile muhalif medya,
Meclis raporunun tam ve açıklayıcı bir hesap vermediğini, bazı soruların —
özellikle “siyasi bağlantılar” ve “raporun kamuya tam açık olmaması” — cevapsız
kaldığını yazdı. Nordic Monitor gibi kaynaklar, raporun tamamen
yayımlanmadığını ve bunun saklama gerekçeleri olabileceğini öne sürdü. (Nordik
Monitor)
Meclis araştırmaları bir taraftan sürdürülürken,
paralel olarak yargı da soruşturma sürdürmektedir. Meclis araştırması ayrı; yargı
süreçleri de hâlen sürüyor. 2016’dan beri yüzbinlerce soruşturma, binlerce
gözaltı/tutuklama ve kamu personeli tasfiyesi gerçekleşti. 2024–2025’te de yeni
operasyonlar ve tutuklamalar (ör. 2025’te askeriyeden gözaltılar/operasyonlar)
raporlandı. Bu da “Meclis araştırması eksik olsa bile yargı hareketli” olduğunu
gösteriyor.
Neden ”tam aydınlatma” denemeleri
başarısız olmaktadır? Ya da eksik kalıyor?
Rapor erişimi ve statüsü: Komisyon raporunun TBMM
kayıtlarında yer almasına rağmen “tam, resmî ve yayımlanmış rapor” söylemi
tartışmalı kaldı; bazı bölümlerin gizliliği veya yayımlanmaması tartışma
konusu.(AA)
Siyasi boyutun tam soruşturulmaması iddiası: “Siyasi bağlantılar” ve o
gece/sonrasında siyasi aktörlerin rollerine dair bazı soruların hâlâ tam
açıklık kazanmadığı iddia ediliyor.
Şeffaflık ve arşivleme sorunları: Komisyon kayıtlarının, tutanakların
ve belgelerin erişim şekli ve bütünlüğü üzerine güven bunalımı var. (TBMM)
Sonuç olarak
söyleyebileceklerimiz şudur;
Kısmen aydınlatıldı: TBMM bir komisyon kurdu; çok sayıda dinleme ve
tutanak var; devlet kurumları da soruşturmalar başlattı. Bu, “hiç
soruşturulmadı” iddiasını çürütür. Tam ve tatmin edici bir kamu hesabı hâlâ
eksik: Raporun tam metninin statüsü/erişimi, siyasi boyutun sorgulanması ve
şeffaflıktaki eksiklikler nedeniyle birçok aktör “tam manasıyla aydınlatılmadı”
diyor. Bu iddialar hem muhalefet hem bağımsız gözlemciler tarafından düzenli
olarak dile getirildi.
Nesim Yalvarıcı
Referanslar:
TBMM komisyon tutanakları ve
kayıtları (TBMM resmi sayfası).
TBMM Başkanlığı açıklaması / raporun
hukuki durumu hakkında açıklama. (AA)
Diken — Meclis raporunun
“hukuksuz/hükümsüz” olarak kayıtlarda durduğuna ilişkin haber
Nordic Monitor — raporun
yayımlanmadığı iddiası ve eleştirel analiz.
AP/diğer uluslararası haberler —
2025’teki yeni soruşturmalar ve tutuklamalar. AP News
YORUMLAR